SZWECJA – GÖTEBORG
Roman Laskowski – ur. 17.02. w Komarnie koło Lwowa w 1936, zm. 21.06.2014. Językoznawca, slawista i bohemista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, działacz solidarnościowy.
W 1940 wraz z rodziną został wywieziony przez sowietów do Kazachstanu, do Polski udało im się wrócić sześć lat później – zamieszkali w Kietrzu. Po maturze studiował bohemistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1959 otrzymał tytuł magistra filologii słowiańskiej, następnie w 1967 roku obronił doktorat, a kolejno w 1974 otrzymał habilitację.
Jego prace badawcze dotyczyły wielu różnych tematów, lecz jako główne zainteresowania można wskazać dialektologię, metodologię strukturalną, budowę gramatyczną współczesnego języka polskiego, bilingwizm – w kontekście języka polskiego i szwedzkiego.
Zajmował się działalnością opozycyjną poprzez budowanie struktur „Solidarności” w PAN w Krakowie. Działał również w ,,podziemiu”, angażując się w powstanie podziemnej Tymczasowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność”. Działał również w obszarze prasy redagując Biuletyn Małopolski oraz organ prasowy Regionalnej Komisji Wykonawczej Regionu Małopolska. Był założycielem Rady Programowej RKW. Działalność konspiracyjną kontynuował również po wyjeździe do Szwecji. W tym okresie współpracował z Biurem Zagranicznym „Solidarności” w Brukseli.
Monografie:
- Derywacja rzeczowników w dialektach laskich. Cz. I., Wrocław 1966.
- Glosy polskie rękopisu Sermones de tempore et de sanctis Nr XV 32 biblioteki OO. Dominikanów w Krakowie z drugiej połowy XV wieku., red. J. Reczek, Wrocław 1968
- Derywacja rzeczowników w dialektach laskich. Cz. II. Wrocław 1971.
- Polnische Grammatik., Warszawa / Lipsk 1972. 2 uzup.: 1979.
- Studia nad morfonologią języka polskiego, Wrocław 1975.
- Język w zagrożeniu. Mowa polskich dzieci w Szwecji, Kraków: Universitas 2009.
Współautor:
- Encyklopedia wiedzy o języku polskim, red. S. Urbańczyk, Wrocław (1978, 1979). (ukazały się 4 wydania – ostatnie w 2004 roku)
- Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia., red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel. Warszawa 1984.
- Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Wrocław 1994. (powstały 3 wydania, ostatnie w 2004 roku).
Redakcja tomów zbiorowych:
- O predykacji. Wrocław [et al.]: 1974 (współred. Orzechowska).
- Kategorie gramatyczne grup imiennych w języku polskim. Wrocław [et al.] 1976.
- Studia gramatyczne II–VIII. Wrocław [et al.] 1978-1987 (t. IV, 1981 — wraz z S. Karolakiem i Z. Topolińską; V, 1982 — z Z. Topolińską; VI, 1985 — z L. Dukiewicz).
- Bibliografia polskich prac z zakresu slawistyki. 1972–1981, red. J. Czachowska, R. Laskowski, Warszawa 1983.
- Czas i przestrzeń w języku, Katowice 1986.
- Studies in Polish Morphology and Syntax, „Specimena Philologiae Slavicae. Band 99, red. G. Hentschel, R. Laskowski., München: Verlag Otto Sagner 1993.
- Ameoniates vel lepores philologiae (współredaktor: R. Mazurkiewicz), Kraków 2007.
Wybrane artykuły:
- Użycie paradygmatu w funkcji formantu słowotwórczego, „Język Polski” 1964, nr 44, red. H. Wróbel, s. 214-220.
- Uwagi o morfemie, w: „Biuletyn PTJ” 1975, nr 33, s. 107–120.
- Struktura formalna a struktura semantyczna rzeczowników słowotwórczo podzielnych, „Studia Semiotyczne” 1974, nr 4, s. 251–274.
- Morfologia w gramatyce transformacyjno-generatywnej (W poszukiwaniu modelu opisu), w: Studia gramatyczne I. red. Z. Topolińska; Wrocław 1977, s. 103–133.
- Derywacja słowotwórcza, w: Pojęcie derywacji w lingwistyce, red. J. Bartmiński; Lublin 1981, s.107–126.
- Język a tożsamość etniczna. Kształtowanie się poczucia narodowego młodej polskiej diaspory w warunkach wielokulturowości, „LingVaria” VIII (1913) / 2, 79–83.
Pełnił funkcję redaktora naczelnego „Biuletynu Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, ponadto pracował w komitetach redakcyjnych czasopism naukowych ,,Rocznik Slawistyczny” i ,,Polonica”. Zajmował się również redagowaniem czasopism wydawanych zagranicą- „Russkij Jazyk” w Moskwie oraz „Studies in Polish Linguistics”.
Otrzymał Nagrodę im. Kazimierza Nitscha za dzieło ,,Studia nad morfologią współczesnego języka polskiego”.
Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi w upowszechnianiu dorobku polskiej kultury i nauki w Szwecji”.
Za jedne z jego najważniejszych badań uważa się te historycznojęzykowe; nad klasyfikacją leksemów na części mowy oraz charakterystyką kategorii morfologicznych języka polskiego.
Przyczynił się do powstania pierwszych encyklopedii o tematyce językoznawczej.
W roku 1960 rozpoczął pracę w Śląskim Instytucie Naukowym jako asystent i starszy asystent. Od 1962 roku aż do śmierci był związany z różnymi placówkami Polskiej Akademii Nauk, gdzie był pracownikiem naukowo-badawczym. Pomiędzy 1963 a 1969 pracował w Zakładzie Słowianoznawstwa PAN, a następnie od 1969 do 1973 był kierownikiem Pracowni Budowy Gramatycznej Współczesnego Języka Polskiego Instytutu Badań Literackich PAN. Wówczas wykładał także w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie. W 1973 podjął pracę w założonym wtedy Instytucie Języka Polskiego PAN w Krakowie, z którym współpracował aż do śmierci. Pracował również na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach w latach 1975–1985, gdzie był kierownikiem Zakładu Filologii Słowiańskiej.
W latach 1985–2001 przebywał w Szwecji, był profesorem w Instytucie Języków Słowiańskich Uniwersytetu w Goteborgu, nie przerywał jednak współpracy z Instytutem Języka Polskiego. Gdy wrócił do Polski, wykładał ponownie na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej.
Swoje artykuły naukowe publikował w językach polskim, rosyjskim, niemieckim i angielskim, teksty ukazywały się w licznych pismach poświęconych językowi polskiemu, między innymi „Slavica Slovaca”, ,,Slavica Lundensia”, ,,Scando-Slavica” – za granicą oraz w „Roczniku Slawistycznym”, ,,Biuletynie PTJ”, ,,Polonicach”, ,,Języku Polskim” na terenie kraju.
Pełnił wiele funkcji w kluczowych organizacjach zajmujących się pracami językoznawczymi na rzecz języka polskiego. Był członkiem Komitetu Językoznawstwa, Komitetu Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności, Międzynarodowej Komisji Słowotwórstwa Języków Słowiańskich, Międzynarodowej Komisji Budowy Gramatycznej Języków Słowiańskich i Międzynarodowej Komisji Fonetyki i Fonologii Języków Słowiańskich, Królewskiego Towarzystwa Sztuki i Nauki w Goeteborgu oraz Czeskiego Towarzystwa Językoznawczego.