BRAZYLIA - RIO DE JANEIRO
Tomasz Łychowski – urodzony 26 września 1934 roku w Nova Lisboa w Angoli. Poeta, pisarz, malarz, działacz polonijny.
Urodził się w polsko-niemieckiej rodzinie. Syn Tadeusza Łychowskiego, pochodzącego z Kijowa i Gertrudy (z domu Seefeld) – Niemki z Chorinchen. Rodzina Tomasza Łychowskiego osiedliła się w Angoli, skąd w 1938 roku powrócili do Polski. Podczas wojny rodzice Tomasza Łychowskiego włączyli się w działalność konspiracyjną (Tadeusz Łychowski był członkiem sieci wywiadowczej „Stragan”, do której należał też Ludwik Kalkstein), za co cała rodzina została osadzona na Pawiaku. Lata powojenne (1945–1948) Łychowscy spędzili w Niemczech, skąd wyemigrowali do Brazylii. Tam Tomasz Łychowski ukończył studia anglistyczne w filii brytyjskiej uczelni Cambridge (studia w języku angielskim) oraz dydaktykę na Katolickim Uniwersytecie w Rio de Janeiro.
W 1998 roku otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi.
22 lutego 2014 r. otrzymał Medal Prymasa Polski z rąk rektora Polskiej Misji Katolickiej w Brazylii – dr Zdzisława Malczewskiego – za aktywne działania polonijne i „zasługi dla Kościoła i narodu”.
W 2016 r. otrzymał Nagrodę Literacką Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie z siedzibą w Londynie (razem z prof. Henrykiem Siewierskim i ks. Zdzisławem Malczewskim), a także Medal Zwycięstwa Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Brazylii.
Otrzymał również odznaczenie Zasłużony dla Kultury Polskiej oraz odznaczenie Bene Merito.
Jest prawdopodobnie najmłodszym żyjącym więźniem Pawiaka. W 1995 roku odwiedził Warszawę i ofiarował muzeum na Pawiaku kartkę świąteczną, którą współwięźniarki z celi 25 podarowały mu na Boże Narodzenie 1942 roku.
Biegle włada trzema językami: polskim, angielskim i portugalskim.
Teksty naukowe
- The Functional-Notional and Cognitive Approach (1980)
Twórczość oryginalna
Poezja
- Mój Parnas (wydany na powielaczu, 1956)
- Glimpses/Vislumbres (angielsko-portugalski, 1996),
- Voices/Vozes (angielsko-portugalski, 1998),
- Brisas/Powiewy (portugalsko-polski, 2000),
- Graniczne progi/Limiares de fronteira/Thresholds (polsko-portugalsko-angielski, 2004),
- Encontros/Spotkania (portugalsko-polski, 2006),
- Skrzydła/Asas (polsko-portugalski 2008),
- Recomeço (2014),
- Spojrzenia (2016)
- Brama – O portão (polsko-portugalski, 2020)
Proza
- Moja droga na księżyc (2010)
- Post Scriptum (portugalski, 2018)
W 2021 roku ma się ukazać esej dotyczący jego poezji autorstwa Henryka Siewierskiego (w ramach publikacji Uniwersytetu Jagiellońskiego).
Współpracował z czasopismem „Aproximaćões” (Zbliżenia), wydawanym przez prof. Henryka Siewierskiego. Pisał też artykuły do pism polonijnych, takich jak „Lud” (Kurytyba), czy „Głos Polski” (Buenos Aires, Argentyna) oraz „Projeções” i „Polonicus” wydawane przez ks. Rektora Zdzisława Malczewskiego.
Przez 30 lat pełnił również różne funkcje w zarządzie Towarzystwa Dobroczynnego Polonia w Rio de Janeiro (Polonia Sociedade Beneficente RJ).
Dwukrotnie był wybrany prezesem tego towarzystwa (1978-1979 i 2019-2020).
W 1953 r. był jednym z założycieli i pierwszym prezesem Koła Młodzieży Polskiej Świetliki w Rio de Janeiro.
W 2016 r. otrzymał Nagrodę Literacką Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie z siedzibą w Londynie (razem z prof. Henrykiem Siewierskim i ks. Zdzisławem Malczewskim).
Przez jakiś czas był prezesem sekcji lokalnej BRASPOLU w Rio de Janeiro.
Nauczał języka angielskiego w wielu placówkach edukacyjnych, w tym w Instytucie Kultury Angielskiej (Sociedade Brasileira de Cultura Inglesa), Centrum Kultury Angielsko-Amerykańskiej (CCAA), szkołach stanowych i Colégio Pedro II (szkoła federalna założona przez Cesarza Pedro II). W latach 1973-77 był sekretarzem lokalnym Uniwersytetu Cambridge w Rio de Janeiro. Dodatkowo pracował jako specjalista z zakresu opracowywania programów szkolnych w Sekretariacie Stanowym do Spraw Nauczania, w związku z czym w latach 1987-1992 był odpowiedzialny za nauczanie religii w szkołach stanowych w Rio.
(z polskiego na portugalski)
Jego pasją są poezja i malarstwo, które widać także w jego działalności tłumaczeniowej. Tomasz Łychowski jest tłumaczem wierszy Julii Hartwig, Ryszarda Krynickiego i Ewy Lipskiej, które przełożył dla czasopisma wydawanego przez Brazylijską Akademię Literatury, a także wybranych wierszy Karola Wojtyły, które przetłumaczył dla pisma „Polonicus”.
Jego wiersze były publikowane w ramach wydawanego w Rzeszowie od 1991 roku czasopisma „FRAZA”, a także w „Pamiętniku Literackim” wydawanym przez Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie.
- Poezja Julii Hartwig,
- Poezja Ryszarda Krynickiego,
- Poezja Ewy Lipskiej,
- Wybrane wiersze Karola Wojtyły,
- O co nas pytają wielcy filozofowie Leszka Kołakowskiego, I i II seria
O przewodniku „Poznaj Stare Powązki”
Fotoreportaż z przyznania Nagrody Literackiej Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie
„Pamiętnik Literacki” – spis utworów
M.Bąk, Być jak Tomasz Łychowski, czyli filozofia nie z tego świata. „Fraza” 2020, nr 1–2 (107–108).
Okładki wybranych książek:
Wiersz
A lifefor Graham Connell
Of told and untold stories
Of secrets shared and not shared
Of memories
Of finding and not finding answers
Of guilt and forgiveness
Of redemption
Of visions and utter blindness
Of words that mattered
Of crossroads and narrow mountain paths
Of pain and solace
Of wide horizons and prison cells
Of whispers and yells
Of hate and tenderness
Of defiance and obedience
Till one day, a knock on the door
An open heart
Truth, wholeness
Joy
Tomasz Łychowski
Rio de Janeiro, 20 June 2020