CHINY - PEKIN
Urodzona 4 grudnia 1934 roku w prowincji Hubei w Chinach, zmarła 7 lutego 2022 r.
W dzieciństwie doświadczyła japońskiej okupacji (1937-1945). Jej dzieciństwo było jednak nietypowe, głównie ze względu na to, że ojciec zachęcał ją do nauki, co było niespotykane w tamtych czasach wśród dziewczynek ze zwykłych rodzin.
Studiowała przez rok na Wydziale Filologii Chińskiej Uniwersytetu Wuhańskiego (武汉大学), a w 1954 roku otrzymała stypendium rządu chińskiego i wyjechała do Polski na studia polonistyczne na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Warszawskiego.
Po powrocie do kraju do 1962 roku pracowała jako redaktorka i dziennikarka w Chińskim Radiu Międzynarodowym (sekcja radziecko-wschodnioeuropejska).
Od 1962 (przez ponad 40 lat) roku pracowała na Pekińskim Uniwersytecie Języków Obcych.
Publikacje
- Yi Lijun przyczyniła się do poszerzenia chińskiej encyklopedii i „Wielkiego słownika literatów obcych” o informacje o polskich pisarzach (około 300 haseł), zajmuje się także badaniami nad literaturą i opublikowała ponad 60 prac naukowych w polskiej i chińskiej prasie naukowej.
- Yi Lijun organizuje i uczestniczy w międzynarodowych konferencjach, gdzie promuje polską kulturę i literaturę.
- Recepcja literatury polskiej w Chinach, w: Literatura polska w świecie, red. R. Cudak, t. III, Katowice 2010.
- Twórczość Henryka Sienkiewicza w Chinach, „Postscriptum Polonistyczne” 2010, nr 2.
- Wybór prac krytyczno-literackich o literaturze polskiej (2011)
- Zarys historii powojennej literatury polskiej (monografia).
- Literatura polska (monografia).
- O artykułach Yi Lijun o literaturze polskiej, np.: O współczesnej prozie polskiej, O współczesnej dramaturgii polskiej, O poezji polskiej XX wieku, Polski realizm socjalistyczny przed i po „odwilży”, Polska literatura kobieca, Ponowne czytanie „Popiołów” Stefana Żeromskiego, Zbuntowana dusza – o „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza, Zbliżyć się do Czesława Miłosza i wielu innych zob. np.: Zhao Gang, Profesor Yi Lijun, „Postscriptum Polonistyczne” 2010, nr 2.
- Dwa razy uhonorowano ją odznaczeniem Zasłużony dla Kultury Polskiej (1984, 1997).
- Otrzymała tytuł „Wzorowego nauczyciela miasta Pekin” w 1995 roku.
- Prezydent odznaczył ją Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP w 2000 roku.
- W 2004 roku otrzymała Medal Komisji Edukacji Narodowej od ministra Edukacji Narodowej i Sportu RP.
- W 2004 roku otrzymała tytuł „Senior Zawodu Tłumacza Literatury Obcej” od Zarządu Głównego Ogólnochińskiego Stowarzyszenia Tłumaczy.
- W 2007 roku otrzymała tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego.
- Otrzymała tytuł „Ambasadora Polszczyzny” w 2008 roku.
- Prezydent RP odznaczył Profesor Yi i jej męża Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej i Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej podczas wizyty w Chinach w 2012 roku.
- W 2012 roku otrzymała nagrodę Transatlantyk.
- W 2018 roku otrzymała nagrodę Chińskiego stowarzyszenia tłumaczy (TAC) The Lifetime Achievement Award in Translation (中国翻译文化终身成就奖), czyli najbardziej prestiżową nagrodę dla tłumaczy w Chinach.
W 1962 roku Yi Lijun rozpoczęła pracę na Pekińskim Uniwersytecie Języków Obcych (dawniej: Pekiński Instytut Języków Obcych), gdzie przez ponad 40 lat uczyła języka polskiego.
Przez dwa lata uczyła także chińskiego na Uniwersytecie Warszawskim.
Yi Lijun przyznaje, że od dziecka interesowała się literaturą, a roczne studia sinologiczne na Uniwersytecie Wuhańskim nie tylko poszerzyły jej znajomość literatury chińskiej, ale także języka chińskiego, co miało okazać się pomocne w późniejszej działalności tłumaczeniowej.
Pani Profesor tłumaczy dzieła bezpośrednio z języka polskiego i ma w swoim dorobku wiele przekładów literatury polskiej, m.in. Mickiewicza, Sienkiewicza i Iwaszkiewicza.
Tłumaczenia (z języka polskiego)
Borowski:
„Proszę państwa do gazu” (1992)
Brzechwa:
„Tańcowała igła z nitką” (1989)
Ficowski:
„Lipiec” (1989)
Fredro:
„Małpa w kąpieli” (1989)
Goldnikowa:
„Strzał w dziesiątkę” (1989)
Gombrowicz:
Wybrane fragmenty z „Dzienników” (2004)
„Ferdydurke” (2006), wydanie tajwańskie, razem z Yuan Hanrong
Hłasko:
„Plankton doktora X” (1988)
Iredyński:
„Czysta miłość” (1987)
Iwaszkiewicz:
„Pożegnanie ze światem” (1980)
„Poziomka” (1980, 2004)
„Biłek” (1980)
„Zygfryd” (1980)
„Ikarus” (1983)
„Płynąć pod prąd” (1986)
„Szmaragdowe oczy” (1986)
„Nocleg w górach” (1986)
„Żelazowa Wola” (1986)
„Sława i chwała” (tom I-III), razem z Pei Yuanying
„Młyn pod Lutynią” (1992)
„Tatarak” (1996)
„Poziomka” (1996)
Kamiński:
„Zwycięstwo Antka” (1992)
Kierst:
„Sosna” (1989)
Konopnicka:
„Rok 1835” (1983)
„Dym” (1996)
Kraszewski:
„Kwiat paproci” (1989)
Kuncewiczowa:
„Wielkie sprawy” (1995)
Mickiewicz:
„Dziady część trzecia” (1976)
„Powódź” (1980)
„Do przyjaciół Moskali” (1980)
„Przedmieście” (1980)
„Pomnik Piotra Wielkiego” (1981)
„Petersburg” (1981)
„Pan Tadeusz” (1998), razem z Lin Hongliang
„Dziady, cz. III” (2000)
„Dziady, cz. IV” (2000)
Miłosz:
„Dar” (1981)
Wybór poezji (1981)
Mrożek:
Wybór 8 mikroopowiadań (1988)
Nałkowska:
„Profesor Spanner” (1992)
„Noc podniebna” (1995)
Ożogowska:
„Chłopak na opak, czyli z pamiętnika pechowego Jacka” (1992)
Ożóg:
„Chustka” (1988)
Pijanowski:
„Pstra krowa” (1989)
Pilot:
„Panny szczerbate” (1987)
Porazińska:
„Pasterz tysiąca zajęcy” (1989)
Różewicz:
„Moja cioteczka” (1984)
„O sobie samym – zwątpienie” (1987)
„Na placówce dyplomatycznej” (1988)
Rudnicki:
„Złote okna” (1992)
„Czysty nurt” (1996)
Sandauer:
„O tendencjach we współczesnej literaturze polskiej” (1987)
Sienkiewicz:
„Krzyżacy, tom I-III” (1996), razem z Zhang Zhenhui
„Krzyżacy” (2011), razem z Zhang Zhenhui
„Ogniem i mieczem, tom I-II” (1997), razem z Yuan Hanrong
„Ogniem i mieczem, tom I-II” (2011), razem z Yuan Hanrong
„Potop, tom I-III” (2001), razem z Yuan Hanrong
„Potop, tom I-III” (2011), razem z Yuan Hanrong
„Krzyżacy, tom I-II” (2002), razem z Zhang Zhenhui
„Pan Wołodyjowski” (2011), razem z Yuan Hanrong
Dzieła wszystkie (2011)
Stanuch:
„Ptak nocny” (1989)
Stawiński:
„Godzina W” (1992)
Szymborska:
Wybór poezji (1997)
Tokarczuk:
„Prawiek i inne czasy” (2003), razem z Yuan Hanrong;
„Prawiek i inne czasy” (2006)
„Prawiek i inne czasy” (2006), wydanie tajwańskie
„Dom dzienny i dom nocny” (2007), wydanie tajwańskie, razem z Yuan Hanrong
Tuwim:
Wybór poezji (1987)
Wantuła:
„Dom z moich rąk” (1988)
Wawiłow:
„Czupiradło” (1989)
Wawrzkiewicz:
„Światełko: wybór wierszy” (2013), razem z Zhao Gang
Żukrowski:
„Pilszka” (1988)
„Noce Ariadny” (1992)
Inne:
Wybór klechd i baśni polskich (1989)
Wybór poezji z czterech państwa Europy Wschodniej. Część polska (1991)
Wybór poezji polskiej XX wieku (1992)
Mirza (2003)